Metody nauczania przyjazne dla mózgu

Z najnowszych badań nad pracą mózgu wynika, że przyswajane informacje można przetwarzać na różnych poziomach – im głębiej je przetwarzamy, tym lepiej je rozumiemy i zapamiętujemy. Przetwarzanie wiadomości jest natomiast tym głębsze, im więcej różnych operacji umysłowych wykonuje się na danym materiale. Metody aktywizujące uczniów podczas lekcji powinny więc opierać się na manipulowaniu przyswajanymi informacjami, przetwarzaniu ich i stosowaniu w różnych kontekstach. Najskuteczniejsze metody nauczania to te, które angażują różne zmysły ucznia – wzrok, słuch i motorykę. Rezultatem wielopoziomowego przetwarzania informacji jest wytworzenie się znacznie większej liczby nowych połączeń neuronalnych niż w sytuacji, gdy tego samego materiału uczeń uczy się mechanicznie, na pamięć.

W jaki sposób neurony lustrzane wpływają na proces przyswajania wiedzy?

W ostatniej dekadzie XX wieku neurobiolodzy badający obszar mózgu odpowiadający za wykonywanie ruchów dowolnych dokonali przełomowego odkrycia, po raz pierwszy opisując mechanizm odpowiedzialny za odwzorowywanie wewnętrznych stanów obserwowanych osób. Naukowcy z Uniwersytetu w Parmie pracujący w zespole prof. Giacomo Rizzolattiego nazwali neurony reagujące w ten sposób neuronami lustrzanymi. Aktywność neuronów lustrzanych związana jest nie tylko z ruchem, ale też nastrojem, reakcjami emocjonalnymi i uczuciami obserwowanych ludzi. Co więcej – neurolodzy dowiedli, że dziecko przychodzi na świat z kompletem mechanizmów o charakterze lustrzanym, jednak ich działanie uzależnione jest od czynników zewnętrznych. Wiedza o funkcjonowaniu neuronów lustrzanych pozwala nie tylko zrozumieć wiele zjawisk dotyczących interakcji międzyludzkich, ale też indywidualizować proces nauczania.

W niniejszym artykule przyglądamy się kilku skutecznym metodom nauczania, które zyskują w ostatnim czasie coraz szersze grono zwolenników. Omawiamy metodę symulacyjną i metodę projektu, służące podnoszeniu emocjonalnego zaangażowania uczniów oraz metodę kuli śnieżnej i metodę przypadków, umożliwiające samodzielne poszukiwanie rozwiązań.

Metody aktywizujące ucznia podczas lekcji

Nauczyciele wykorzystujący w swojej pracy najnowsze osiągnięcia neurodydaktyki proponują, by zamiast dyktować uczniom gotowe notatki, poświęcić więcej czasu na naukę samodzielnego sporządzania notatek. Jedną z popularnych metod aktywizujących podopiecznych jest tworzenie map myśli zawierających najważniejsze informacje usłyszane podczas lekcji. Warto też zachęcać uczniów do poszukiwania dodatkowych informacji z danej dziedziny i wykonywania praktycznych ćwiczeń utrwalających zdobytą wiedzę. Wśród metod nauczania przyjaznych mózgowi należy wyróżnić rozwijanie u podopiecznych umiejętności dochodzenia do własnych, nieszablonowych rozwiązań. Ta niezwykle efektywna metoda aktywizująca uczniów zalecana jest szczególnie w procesie kształtowania tzw. „myślenia matematycznego” i w nauczaniu języków obcych. Pozytywne rezultaty przynoszą regularne ćwiczenia – swobodna rozmowa w obcym języku, spontaniczne, nieodczytane z kartki wypowiedzi oraz dialogi osadzone w konkretnym kontekście. Lektorzy stosujący metody aktywizujące w codziennej pracy podkreślają, że nie należy koncentrować się wyłącznie na pamięciowym opanowywaniu słownictwa i zasad gramatyki.

Metody pracy, które przełożą się na wzrost emocjonalnego zaangażowania uczniów: metoda symulacyjna i metoda projektu

W najprostszym ujęciu metoda symulacyjna polega na odtworzeniu przez ucznia różnorodnych sytuacji problemowych, których przedstawienie ułatwi mu zrozumienie i zapamiętanie omawianego zagadnienia. Inscenizacja umożliwia przetworzenie posiadanych już zasobów wiedzy i wykorzystanie ich w konkretnej sytuacji. Poza metodą symulacyjną, popularną techniką angażującą uczniów jest metoda projektu. Kładzie ona duży nacisk na samodzielność uczącego się i odpowiedzialność za podejmowane decyzje. Zaletą metody projektu jest ograniczanie roli nauczyciela do minimum. Pedagog pracujący tą metodą jest jedynie mentorem, do którego obowiązków należy stworzenie uczniom odpowiednich warunków pracy i służenie pomogą, gdy tego potrzebują.

Metody nauczania umożliwiające samodzielne poszukiwanie rozwiązań – metoda kuli śnieżnej i metoda przypadków

Wśród technik służących kształtowaniu umiejętności samodzielnego poszukiwania rozwiązań, na szczególną uwagę zasługuje metoda kuli śnieżnej i metoda przypadków. Obie z technik doskonale sprawdzają się podczas pracy zespołowej. Metoda kuli śnieżnej umożliwia samodzielne definiowanie pojęć i zaprezentowanie swojego zdania pozostałym uczestnikom grupy. Metoda przypadków polega z kolei na przedstawieniu i dokładnym rozpatrzeniu danej sytuacji problemowej – rzeczywistej lub wyimaginowanej, a następnie konfrontowaniu z członkami zespołu możliwych rozwiązań omawianego problemu.

Które metody nauczania zwiększą zaangażowanie uczniów na lekcji?

Czym są neurony lustrzane i dlaczego są one tak ważne w procesie uczenia się? W jaki sposób nauczyciel może wdrażać techniki neurodydaktyczne z wykorzystaniem metody kuli śnieżnej i metody przypadków, by umożliwić uczniom samodzielne poszukiwanie rozwiązań? Czy warto stosować metodę symulacyjną, metodę projektu i grywalizację w celu podniesienia aktywności uczniów na lekcji? Dowiedzą się tego Państwo, uczestnicząc w Ogólnopolskiej Konferencja Neurodydaktycznej, która odbędzie się 25 lutego 2019 roku w Warszawie. Podczas paneli tematycznych uznani eksperci-praktycy przedstawią najskuteczniejsze metody nauczania przyjazne dla mózgu i zwiększające zaangażowanie uczniów na lekcji.